Przeciwdziałanie przemocy

Informacje ogólne – Przemoc wobec kobiet – przepisy i uwarunkowania włoskie.

Przygotowanie niniejszej informacji podyktowane było systematycznie wzrastającą ilością obywatelek polskich, które zwracają się do Wydziału Konsularnego z prośbą o pomoc. Zjawisko przemocy, w jej różnych formach, niestety we Włoszech jest zjawiskiem bardzo rozpowszechnionym. Około miliona kobiet rocznie jest ofiarami przemocy ze strony mężczyzn. Zabójstwa popełnione na kobietach to dramatyczna liczba ponad 100 zabójstw rocznie. W większości przypadków oprawcami kobiet są osoby z ich najbliższego otoczenia.

W dużych miastach zarówno organy wymiaru sprawiedliwości, jak i organizacje pozarządowe utworzyły sieć pomocy dla kobiet. W małych miasta i miasteczka, zwłaszcza na Południu Włoch, kobiety nadal są pozostawione same sobie. Dodatkowo, sytuacja cudzoziemek jest jeszcze znacznie gorsza niż obywatelek Włoch. Cudzoziemki często czują się zagubione, brak jest im oparcia w rodzinie i znajomych, nie znają wystarczająco dobrze języka włoskiego, nie znają przysługujących im praw, mają ograniczony dostęp do adwokata, policji, prokuratury, nie posiadają odpowiednich środków finansowych. Niestety zdarzają się nadal przypadki zastraszania kobiet lub nakłaniania do odstąpienia od korzystania z przysługujących im praw, odmowy przyjmowania doniesień przez organy wymiaru sprawiedliwości. Bardzo istotnym problem dla cudzoziemek jest kwestia językowa (np. policja ma trudność z przyjęciem zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa i prawidłowej kwalifikacji czynu przestępnego bo nie rozumiem osoby, od której przyjmuje zawiadomienie). Kobietom też jest łatwiej wypowiadać się w ich języku ojczystym.         

Celem przedmiotowego opracowania jest przybliżenie ofiarom przemocy informacji  o włoskich przepisach i procedurach oraz wskazanie praktycznych porad. Często brak odpowiedniej  wiedzy i świadomości  o przysługujących prawach powoduje, że ofiara przemocy czuje się opuszczona przez instytucje i nie podejmuje żadnych działań w swojej obronie. Właściwa informacja, dodatkowo w języku ojczystym, może być ważnym elementem pomocy dla ofiar przemocy. Broszura – Poradnik dla ofiar przemocy domowej we Włoszech

Wzrastająca co roku liczba aktów przemocy zmusiła włoskiego ustawodawcę do zmiany przepisów. W ubiegłym roku weszły w życie nowe przepisy tzw. Codice Rosso, których celem jest wzmożona ochrona kobiet, zwłaszcza po złożeniu doniesienia o przemoc. Przepisy te zostaną omówione poniżej.

Czym jest przemoc wobec kobiet?

Przemoc wobec kobiet przyjmuje wiele form i sposobów. Najprościej oczywiście można „rozpoznać” przemoc fizyczną, ale to niestety nie jedyna forma przemocy. Nie istnieje „rodzaj kobiet”, które są szczególnie podatne na bycie ofiarami przemocy. PRZEMOC DOTYCZY I MOŻE DOTYCZYĆ KAŻDEJ KOBIETY.

Przemoc fizyczna

To jakiekolwiek działanie mające na celu wywołanie bólu, zrobienie krzywdy lub też sterroryzowania ofiary. Akty przemocy mogą polegać na:

• rzucaniu przedmiotami
• popychaniu
• policzkowaniu
• gryzieniu, kopaniu lub uderzaniu pięściami
• uderzaniu lub próbie uderzania jakimś przedmiotem
• pobiciu
• duszeniu
• straszeniu użyciem broni palnej lub tnącej
• użyciu broni palnej lub tnącej

Powyższe zachowania mogą wypełniać przesłanki następujących przestępstw: uszkodzenia ciała, przemocy, przemocy w rodzinie, uprowadzenia/przetrzymywania osoby.

Przemoc seksualna

Polega na zmuszeniu do dokonywania aktów seksualnych wbrew woli kobiety lub takich, które powodują u kobiety ból lub uchybiają jej godności, a wymuszane są poprzez użycie gróźb różnego rodzaju.

Narzucenie osobie konieczności dokonania aktu seksualnego wbrew jej woli wywołuje poczucie poniżenia  i zniewolenia, które wywołują u ofiary szkody nie tylko w sferze fizycznej, ale przede wszystkim psychicznej.

Przemoc psychologiczna

Obejmuje wszelkiego rodzaju zachowania, które umniejszają poczucie własnej wartości i tożsamości kobiety. Mogą one polegać np. na:

• napaści słownej polegającej na wyśmiewaniu, obrażaniu, molestowaniu, poniżaniu, mającej na celu wyrobienie u kobiety poczucie, że „nic nie jest warta” i dlatego musi być pod kontrolą
• izolowaniu kobiety, oddalaniu kobiety od jej kontaktów towarzyskich, powodowaniu ograniczeń w dostępie do środków finansowych lub możliwości ich osiągania, wszelkich działaniach mających na celu ograniczenie wolności i niezależności kobiety
• zazdrości i obsesyjności: nadmiernym kontrolowaniu, nieustających oskarżeniach o zdradę i kontroli nad osobami, z którymi kobieta się spotyka na co dzień z różnych powodów (zawodowych, rodzinnych, towarzyskich)
• słownych groźbach wykorzystania, użycia przemocy wobec kobiety  i/lub członków jej rodziny, dzieci, przyjaciół
• ciągłym grożeniu porzuceniem, rozwodem, związkiem z inną kobietą, jeżeli ofiara nie będzie spełniała określonych żądań
• uszkodzeniu lub zniszczeniu przedmiotów należących do kobiety
• przemocy używanej w stosunku do dzieci kobiety lub np. jej zwierząt.

Należy pamiętać, że każdemu zdarza się w chwili zdenerwowania lub kłótni użyć przekleństw, słów krzywdzonych, poniżających, obraźliwych, zachować się w sposób agresywny lub niewłaściwy, ale potem zawsze przychodzi opamiętanie i skrucha oraz wyrzuty sumienia. W przypadku przemocy psychicznej nie są to pojedyncze zachowania podyktowane afektem są to zachowania zamierzone, stałe, nieustające mające na celu poddanie ofiary całkowitej woli i kontroli oprawcy.

Przemoc ekonomiczna

Nie często tego rodzaju zachowania są odczuwane, jako forma przemocy. Nie jest czymś nadzwyczajnym, że to właśnie mężczyzna zajmuje się finansami rodziny. Można określić, jako przemoc ekonomiczną następujące rodzaje zachowań:

• ograniczanie lub całkowite odcięcie dostępu do finansów rodzinnych
• ukrywanie informacji o sytuacji finansowej rodziny i o możliwościach finansowych rodziny
• zakazywanie, utrudnianie lub bojkotowanie pracy kobiety poza domem
• nie partycypowanie w kosztach utrzymania rodziny
• wykorzystywanie pracy kobiety np. w firmie rodzinnej i nie wynagradzanie jej za pracę
• przywłaszczanie sobie oszczędności lub dochodów kobiety i wykorzystywanie ich na własne potrzeby
• przysparzanie sobie różnego rodzaju korzyści materialnych, zgodnie z prawem, ale działając na szkodę kobiety (np. własność mieszkania)

Poprzez ograniczenie niezależności finansowej kobiety lub uniemożliwianie jej osiągnięcia takiej niezależności oprawca nie pozwala kobiecie na uwolnienie się od niego.

Stalking

Zachowania polegające na stałym kontrolowaniu i prześladowaniu drugiej osoby, przez którą stalker został odrzucony (z reguły jest to były partner, mąż, narzeczony, czasami jest to osoba zupełnie obca – ma z reguły miejsce w przypadku osób znanych). Ofiara czuje się osaczona i pozbawiona wolności. Na skutek tych działań ofiara zmuszona jest do zmiany jej „przyzwyczajeń” życiowych (nie wychodzi z domu, odizolowuje się od świata zewnętrznego, zmienia miejsce zamieszkania, pracę, zmienia numer telefonu).  

Przemoc w rodzinie

Przemoc w większości przypadków ma miejsce w środowisku  rodzinnym. Przemoc taka polega na podejmowaniu różnego rodzaju działań, których celem jest zdominowanie i kontrola jednego z partnerów nad drugim,  poprzez użycie przemocy psychologicznej, fizycznej, ekonomicznej, seksualnej. Zjawisko to określane jest też mianem „spirali przemocy” lub „cyklicznej przemocy”. Oprawca poprzez swoje działania osiąga cel, jakim jest spowodowanie u ofiary poczucia niemożności, słabości, niezdolności, do jakichkolwiek pozytywnych działań, poddania się woli, całkowitej zależności. Następuje wyizolowanie ofiary, zastraszenie, groźby, szantaż, agresja fizyczna i seksualna. Na przemian z okresami względnego spokoju, pogodzenia się, tak aby kobieta  wyciszyła się, nie podejmowała żadnych kroków w swojej obronie, a następnie powraca okres przemocy. Z reguły następuje eskalacja aktów przemocy.

Uwaga! Nie jesteś sama!

Kobiety  będące ofiarami jakiegokolwiek rodzaju przemocy powinny mieć świadomość, że same nie poradzą sobie z tym problemem. Nie wolno się wstydzić czy ukrywać faktu bycia ofiarą pomocy, trzeba reagować i szukać pomocy. Trzeba pamiętać, że im szybciej się podejmie działania tym większe szanse na uwolnienie się od oprawcy i uniknięcie tragicznych konsekwencji. Nie można bagatelizować żadnych sygnałów, usprawiedliwiać sprawcy, łudzić się, że się zmieni (np. po urodzeniu dziecka). Nie wolno izolować się od rodziny, przyjaciół, instytucji, gdyż to jest właśnie celem prześladowcy.  

Pomocy można szukać zwracając się bezpośrednio do organów wymiaru sprawiedliwości (Policja -113, karabinierzy 112, prokuratury) lub instytucji powołanych do udzielania pomocy (np. 1522).

Obywatelki polskie zamieszkałe w obrębie rzymskiego okręgu konsularnego mogą zwrócić się  bezpośrednio do Wydziału Konsularnego Ambasady RP w Rzymie (tel. bezpośredni 06/36204309).

Trzeba zaufać instytucjom, adwokatowi, którzy udzielą pomocy przy zapoznawaniu się z przysługującymi prawami i obowiązującymi procedurami.

Przy podejmowaniu jakichkolwiek działań należy uważać, aby nie podejmować pochopnych decyzji, które mogą mieć bardzo poważne konsekwencje prawne. I tak np. ucieczka z Włoch do kraju pochodzenia wraz z małoletnim dzieckiem, bez zgody drugiego rodzica lub stosownego postanowienia sądu może skutkować oskarżeniem o uprowadzenie, które we Włoszech jest przestępstwem oraz  konicznością wydania dziecka.

Inne, ważne informacje znajdują się na stronie> https://www.gov.pl/web/wlochy/przeciwdzialanie-przemocy